Zbiór praw Królestwa Dreamlandu

SK 13/I/03 [Jasiński v. Korona]

BPSK Nr 381

WYROK
W IMIENIU JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚCI

Sąd Królestwa w składzie:

Przewodniczący: Prezes SK prof. Artur Piotr markiz Wewióra;

rozpoznawszy sprawę nr 13/I/03;

z powództwa: prof. Bartłomieja barona Jasińskiego;
przeciwko: Koronie;
o: unieważnienie aktów Izby Poselskiej i nakazanie zarządzenia wyborów;

orzeka, co następuje:

I. Stwierdza niewydanie w terminie postanowienia królewskiego o przeprowadzeniu wyborów.

II. Działając w ramach art. 46 ust. 3 Konstytucji Królestwa stwierdza, że przez zastosowanie w drodze analogii art. 17 ustawy federalnej z dnia 14 września 2002 roku o Izbie Poselskiej [jednolity tekst z dnia 11 listopada 2002 r.], kadencja posłów wybranych w wyborach przeprowadzonych na podstawie postanowienia królewskiego z dnia 14 listopada 2002 roku o przeprowadzeniu wyborów do Izby Poselskiej [ogł. 16 listopada 2002 r.], zostaje przedłużona do dnia poprzedzającego rozpoczęcie kadencji posłów Izby Poselskiej II kadencji, to jest do dnia wystawienia zaświadczeń potwierdzających ważność wyboru, o których mowa w art. 16 ust. 1 powołanej ustawy, jednak nie dłużej aniżeli na okres 60 dni licząc od uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

III. Oddala powództwo.

IV. Kosztami postępowania obciąża Skarb Królestwa.

UZASADNIENIE

(1)
W dniu 24 sierpnia 2003 r. prof. Bartłomiej baron Jasiński, poseł Izby Poselskiej, wniósł pozew przeciwko Koronie, w którym podniósł zarzut nieprzeprowadzenia w terminie wyborów do Izby Poselskiej i nieważności aktów wydanych przez Izbę Poselską po dacie zakończenia kadencji. Zarządzeniem z dnia 24 sierpnia 2003 r. Prezes Sądu Królestwa otworzył przewód sądowy w sprawie SK 13/I/03 [Jasiński v. Korona], wyznaczył skład orzekający, wezwał uczestników do wzięcia udziału w postępowaniu, doręczył pozew przedstawicielowi Korony oraz zobowiązał go do wniesienia w wyznaczonym terminie szczegółowej odpowiedzi na pozew.

(2)
W związku z ujawnieniem w toku przewodu sądowego prywatnej korespondencji związanej z przedmiotem postępowania, zarządzeniem z dnia 25 sierpnia 2003 r. Prezes Sądu Królestwa, działając jako przewodniczący składu orzekającego, utajnił treść oświadczeń składanych przez strony i pozostałych uczestników postępowania.

(3)
W związku z utajnieniem oświadczeń stron i pozostałych uczestników postępowania, Sąd ogłasza jedynie zasadnicze motywy swojego rozstrzygnięcia.

(3.A)
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy federalnej z dnia 14 września 2002 roku o Izbie Poselskiej [jednolity tekst z dnia 11 listopada 2002 r.] (dalej: ustawa), kadencja Izby Poselskiej trwa trzy miesiące. Początek tego terminu liczy się, zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy, od dnia następującego po dniu ogłoszenia przez Przewodniczącego Komisji Wyborczej Królestwa zaświadczeń potwierdzających ważność wyboru poszczególnych posłów. Tak rozumiany początek kadencji miał miejsce dnia 5 kwietnia 2003 r. Trzymiesięczny termin upłynął w związku z tym 5 lipca 2003 r.

(3.B)
Zgodnie z art. 7 ustawy, postępowanie wyborcze wszczyna wydanie przez Króla postanowienia o przeprowadzeniu wyborów. Według ust. 3 tegoż artykułu, Król wydaje i ogłasza postanowienie co najmniej 14, jednak nie wcześniej aniżeli 30 dni przed zakończeniem kadencji urzędujących posłów. Oznacza to, iż w tym konkretnym wypadku wydanie postanowienia winno nastąpić między 5 a 21 czerwca 2003 r.

(3.C)
W tym miejscu należy odnieść się do argumentu, jakoby art. 7 ust. 3 należało interpretować jako ustanawiający obowiązek wydawania i ogłaszania postanowienia przez co najmniej 14 dni, przy czym rozpoczęcie tych czynności winno nastąpić nie wcześniej, aniżeli na 30 dni przed zakończeniem kadencji dotychczasowych posłów; taka interpretacja prowadzić ma do wniosku, że ustawa nie określa, kiedy najpóźniej Król powinien wydać postanowienie o przeprowadzeniu wyborów; podniesiona wątpliwość wynikać ma z istniejącego w tym przepisie rozkładu znaków interpunkcyjnych.

Odnosząc się do tej wątpliwości, Sąd pragnie przede wszystkim podkreślić, że spory o umiejscowienie przecinka, przysłowiowo bagatelizowane, są w rzeczywistości wielce istotne w procesie interpretacji prawa i sam fakt podniesienia opisywanej wątpliwości co do wykładni ustawy jest tego najlepszym dowodem.

Jakkolwiek wykładnia nie jest procesem ściśle uregulowanym, to jednak wypracowane zostały pewne generalne zasady mające służyć celowi zasadniczemu – ustaleniu prawidłowej treści uprawnień i obowiązków przez sąd, mający w tym zakresie przede wszystkim należycie odczytać znaczenie przepisów. Nie miejsce tutaj na wyliczanie i szczegółowe omówienie wszystkich tych reguł, niemniej należy zwrócić uwagę na jedną z nich.

Punktem wyjścia każdej interpretacji, a w szczególności tej dokonywanej przez sądy, jest założenie tzw. racjonalnego ustawodawcy. Założenie to polega na tym, iż prawodawca – w szczególności zaś Parlament, stąd nazwa – tworzy prawo w sposób nadający się do jego stosowania, a więc przede wszystkim niesprzeczny, ale również bez tworzenia norm – zakodowanych w postaci przepisów – oczywiście bezsensownych, nie dających się niczym uzasadnić, czy też wręcz po prostu niewykonalnych. Sąd obowiązany jest zatem odnaleźć takie znaczenie przyjętych przez Parlament zapisów, które zapewni spełnienie warunku racjonalności. Wykładnia prowadząca do przeciwnych skutków jest błędna i musi być odrzucona.

W przedmiotowej sprawie przyjęcie zgłaszanej interpretacji przepisu prowadziłoby, zdaniem Sądu, do zanegowania jakiegokolwiek sensu przepisu. Przyjęcie jakoby stanowił on o obowiązku wydawania i ogłaszania postanowienia przez 14 dni nie może mieć miejsca, ponieważ jedno postanowienie może być wydane tylko raz. Samo ogłaszanie mogłoby następować 14 dni z rzędu i można byłoby je uzasadnić troską ustawodawcy o powszechną świadomość mających odbyć się wyborów, choć od razu należy zastrzec istotne wątpliwości natury interpretacyjnej, jakie mogłyby się pojawić przy tego rodzaju zapisie. Ogłaszanie aktu prawnego (nie tylko normatywnego) ma istotne znaczenie, gdyż jest w państwie prawa warunkiem egzekwowania jego przestrzegania – nie można egzekwować przestrzegania przepisów, z którymi obywatele nie mieli szans się zapoznać. Niemniej, jak wspomniano wyżej, rozwiązanie to z punktu widzenia troski o świadomość obywateli można uznać za racjonalne, chociaż podobny skutek można by osiągnąć poprzez zwykłe obwieszczenia, stanowiące urzędową formę komunikatów, przypomnień, monitów, itp. W badanym jednak przypadku jest mowa o wydawaniu i ogłaszaniu. Spójnik „i” ma w prawie szczególne znaczenie, wywodzące się wprost z logiki formalnej. Nie wdając się w głębsze rozważania należy stwierdzić, iż przy istniejącym zapisie postanowienie o przeprowadzeniu wyborów winno być – każdorazowo – na nowo wydawane i dopiero ogłaszane (musi nastąpić zarówno wydanie jak i ogłoszenie – nie może dojść do sytuacji, w której ogłasza się postanowienie już raz ogłoszone). Wydanie to tyle, co stworzenie danego aktu przez uprawniony organ, a ogłoszenie – podanie go do publicznej wiadomości w sposób przewidziany obowiązującym prawem. Nie można znaleźć racjonalnego uzasadnienia dla nałożenia na Króla obowiązku co najmniej czternastokrotnego wydawania tego samego postanowienia, co więcej – wykładania czysto językowa prowadzi do wykazania absurdu proponowanej interpretacji art. 7 ust. 3 ustawy, ponieważ żadne z postanowień nie będzie wydawane ani ogłaszane przez 14 dni, co jest założeniem tej interpretacji, gdyż każde postanowienie będzie prawnie istniało jedynie do wydania i ogłoszenia kolejnego.

Zdaniem Sądu jedyną racjonalną interpretacją badanego przepisu jest ta, która prowadzi do skonstruowania normy nakazującej Królowi wydanie i ogłoszenie postanowienia w taki sposób, aby od dnia tegoż wydania i ogłoszenia do zakończenia kadencji urzędujących posłów było nie więcej jak 30 dni i jednocześnie nie mniej aniżeli 14 dni. Tylko taka wykładnia należycie przedstawia sens przepisu, mającego wyznaczyć termin wydania postanowienia o przeprowadzeniu wyborów.

(3.D)
Dotychczasowe rozważania wskazują na zasadność pozwu i skłaniają do stwierdzenia, iż uchwały Izby Poselskiej podjęte po dniu 4 lipca 2003 r. są nieważne ze względu na wygaśnięcie mandatów poselskich.

Jednakże Sąd obowiązany jest rozważyć zasadność takiego wyroku w świetle art. 46 ust. 3 Konstytucji Królestwa. Konstytucja nakłada bowiem na sądy, a w szczególności – z racji jego pozycji jako najwyższego sądu w Królestwie (art. 43 ust. 1 Konstytucji Królestwa) – na Sąd Królestwa, obowiązek czuwania nad jakością prawa i jego zgodnością z zasadami konstytucyjnymi. Jest to szersze określenie obowiązków sędziów aniżeli standardowo występujące i wynika ze szczególnych cech naszego systemu prawnego. Przyjęte w naszej Konstytucji rozwiązanie przyznaje sądom prawo orzekania na zasadzie precedensu w wypadkach, gdy mamy do czynienia bądź to z brakiem lub niekompletnością regulacji, bądź też z regulacją nie przystającą do elementarnego poczucia sprawiedliwości (por. W SK 1/I/03, uzas. pkt (4)).

(3.E)
Konstytucja Królestwa w art. 1 wyraża m.in. zasadę demokratyzacji Dreamlandu. Jak zostało to już stwierdzone przez Sąd (por. W SK 1/I/03, uzas. pkt (4)), ustanowienie Izby Poselskiej jest realizacją tej zasady. Powoływany wyrok jest zresztą ściśle powiązany z niniejszą sprawą. W uzasadnieniu tegoż wyroku Sąd zwrócił uwagę na zasadność interwencji ustawodawcy w obowiązujące prawo wyborcze, w szczególności w zakresie liczby posłów i zasad jej ustalania.

Jak podnoszono w toku przewodu, orzeczenie zakończenia kadencji Izby Poselskiej doprowadziłoby do konieczności stwierdzenia iż liczba mandatów poselskich wynosi ok. 30, co skutecznie sparaliżowałoby pracę Izby. Mając to na uwadze, Sąd uznaje za zasadne zastosowanie art. 17 ustawy. Przepis ten, stanowiący o przedłużeniu kadencji urzędujących posłów do dnia poprzedzającego rozpoczęcie kadencji przez posłów wyłonionych w prawidłowo przeprowadzonych wyborach, bezpośrednio odnosi się do sytuacji, gdy Sąd unieważnia wybory na skutek błędów popełnionych w toku postępowania wyborczego. Jednakże – zdaniem Sądu – winien on również znaleźć zastosowanie w przedmiotowej sprawie, gdyż i tutaj mamy do czynienia ze szczególnego rodzaju uchybieniem wyborczym, choć nie pojawiającym się w jego toku, lecz polegającym właśnie na nierozpoczęciu tegoż postępowania w ustawowym terminie.

Sąd uznał za właściwe określić maksymalny termin na jaki zostaje przedłużony mandat obecnych posłów, by nie doprowadzić do sytuacji, w której rozwiązanie to z tymczasowego stanie się stałym. Sześćdziesięciodniowy okres został wybrany w celu zapewnienia wystarczającego czasu na przeprowadzenie stosownych przygotowań, w tym legislacyjnych.

(3.F)
Na zakończenie Sąd chciałby zwrócić uwagę na istotną okoliczność całej sprawy. Otóż w toku przewodu sądowego wielokrotnie podkreślano potrzebę nowelizacji ustawy w zakresie regulacji wyborczych. Sąd jednak czuje się w obowiązku zwrócenia uwagi, iż gdyby nie art. 46 ust. 3 Konstytucji Królestwa, wyrok w sprawie musiałby być zupełnie inny. Z formalno-prawnego punktu widzenia słowa wypowiedziane w toku przewodu, skoro nie idą za nimi odpowiednie czyny, nie mają znaczenia, gdyż ustawodawca wyraża swoją wolę poprzez akty normatywne. Gdyby nie powoływany wielokrotnie w niniejszym uzasadnieniu przepis Konstytucji, Sąd musiałby przyjąć, że ani Król, ani senatorowie, ani żaden z ministrów, w tym Premier, ani żadne wystarczająco zorganizowane ugrupowanie polityczne, jednym słowem – żaden z podmiotów uprawnionych do występowania z inicjatywą ustawodawczą, a w konsekwencji zatem i sam ustawodawca, nie chcą zmiany zasad wyboru posłów, skoro przez trzy miesiące nie złożyli w Senacie Królewskim odpowiedniego wniosku. Dalsza bezczynność w tym zakresie zostanie jednak przez Sąd odczytana właśnie jako sprzeciw ustawodawcy wobec zmian, a co za tym idzie Sąd będzie zmuszony uznać takie stanowisko ustawodawcy i ocenić, czy nie pozostaje ono w sprzeczności z Konstytucją Królestwa.

Przewodniczący składu orzekającego
(-) prof. Artur Piotr markiz Wewióra

POUCZENIE
Od niniejszego wyroku, jako wydanego w I instancji, przysługuje stronom w ciągu 7 dni od jego urzędowego ogłoszenia, prawo wniesienia apelacji za pośrednictwem formularza udostępnionego w Pałacu Sprawiedliwości (www.dreamland.l.pl/sk). Apelacja zostanie rozpoznana przez pełen skład Sądu Królestwa, z wyłączeniem sędziego orzekającego w sprawie w I instancji.