Kontynenty Mikroświata

Królewski Instytut Kartograficzny, Królewskie Miasto Dreamopolis, wrzesień 2013

Daniel von Witt
Kartograf Królewski

Wstęp

Kontynenty (z łac. continens – łączny) są podstawowymi jednostkami podziału Mikroświata wyodrębnianymi przez geografię. Drugą grupą tych jednostek podziału są oceany, stanowiące łącznie jeden wszechocean. Dominacja polityki nad nauką w Mikroświecie powoduje jednak, że kontynenty identyfikowane są niejednokrotnie w sposób błędny lub myli się je z strefami świata, czyli jednostkami „zwyczajowymi” wyrosłymi na gruncie politycznym, historycznym i kulturowym. Do tego ciągłe przeobrażenia występujące na międzynarodowej scenie politycznej powodują nie tylko pojawianie się i znikanie państw, co w historii jest zjawiskiem normalnym, jednak także całych lądów. Wpływa to silnie na prawidłowe zidentyfikowanie kontynentów i określenie ich części składowych, tudzież stałych granic. Do tego formułowane nazwy kontynentów nie są unikatowe, wskazując jedynie na wzajemne względem siebie położenie tych obszarów lądowych.

W niniejszym artykule podjęto analizę naukowego i mikronacyjnego podejścia do kontynentów, opisania dotąd wyodrębnionych oraz zaproponowania nowego podziału świata na kontynenty na podstawie badań fizycznych i geotektonicznych lądów kontynentu Morenika.

Kontynent – definicja i cechy

Kontynentem nazywa się najczęściej olbrzymi pod względem powierzchni i co do zasady zwarty obszar lądu, zewsząd otoczony morzami i oceanami, który może jednak być połączony wąskim przesmykiem z innym kontynentem. Definicja taka kładzie nacisk na aspekty fizyczne kontynentu, przez co odznacza się on zwartością, znaczną powierzchnią i wyspiarskością. Cechy te związane są z specyfiką lądu nazywanego kontynentem, który jest ogromną wyspą. Jej rozmiar musi znacząco odbiegać od przeciętnego rozmiaru wysp przybrzeżnych także wchodzących w skład tego kontynentu. Zwartość kontynentu nie musi być bowiem rozumiana ściśle jako jeden obszar lądowy. Wyspy przybrzeżne także są częścią kontynentu, gdyż niemal pewnym jest, że powstały one w przeszłości z półwyspów kontynentalnych, stopniowo odłączając się od nich z różnych przyczyn – głównie na skutek różnych zjawisk tektonicznych. Także wyspy nigdy z większym lądem trwale nie połączone mogą być częściami kontynentu z uwagi na położenie na jednej płycie tektonicznej lub cokole kontynentalnym.

W tym miejscu dochodzi się do kontynentu jako pojęcia w geotektonice i geomorfologii, gdzie rozumie się go jako lądową część cokołu (inaczej bloku) kontynentalnego. Cokół kontynentalny obejmuje bowiem wszystkie obszary lądowe oraz szelf kontynentalny z morzami szelfowymi. Wszystkie lądy położone na jednym cokole kontynentalnym stanowią stąd jeden kontynent.

Wytyczanie granic kontynentów pod względem fizycznym, a szczególnie geotektonicznym i geomorfologicznym będzie mieć istotne znaczenie i zostanie zobrazowane na przykładzie Moreniki w dalszej części opracowania.

Mikronacyjne podejście do kontynentów

Rozwój formacji powierzchni ziemi w Mikroświecie przebiega zgoła inaczej od tego znanego nam z rzeczywistości. Kiedy polski Mikroświat dopiero powstawał ogarniał go jeden wszechocean – można powiedzieć praocean, który nie posiada jednak nazwy. Pierwsze lądy wynurzyły się z niego dopiero później wraz z powstaniem pierwszych państw. Proces ten można nazwać determinizmem politycznym. Odgrywa on decydującą rolę w formowaniu się mas lądowych. Polega na tym, że najpierw powstaje państwo, które równocześnie lub później formuje terytorium, którym będzie władać. Przeważnie zdarza się też, że formujące się terytorium jest zupełnie nowym, niewystępującym w przeszłości, przez co właśnie w ten sposób powstają nowe lądy.

Widać więc, że w procesie powstawania lądów nauka nie odgrywa żadnej roli. Jest wolą w przeważającej mierze jedynie polityczną istnienie określonych obszarów, ich rozkład i układ przestrzenny.

Determinizm polityczny jest jednocześnie tylko jedną stroną medalu w powstawaniu i wyodrębnianiu mikronacyjnych kontynentów, ponieważ samo uformowanie się danego lądu nie wiąże się bezpośrednio (a przynajmniej w początkowym stadium tego procesu) z utworzeniem lub rozbudowaniem (rozszerzeniem) takiego kontynentu. Drugą stroną jest bowiem uznanie lub dokooptowanie powstałego lądu do kontynentu w dwójnasób:

przez działania dyplomacji państwa lub państw, które tymi lądami władają,
przez starania u wiodących szkół kartografii międzynarodowej o ich odpowiednie umiejscowienie.

Podział na kontynenty Mikroświata z opisanych wyżej względów nie jest stały. Szczególne tutaj znaczenie zaczyna już jednak posiadać kartografia, a nie polityka. Wynika to z faktu, iż kartografowie mają pewną moc oddziaływania na stosunki polityczne poprzez kreślone mapy, a gdy państwa tworzące nowe lądy lub prowadzące osadnictwo na tych, które już istnieją, wykorzystują drugą z zaprezentowanych metod uznania lub dokooptowania lądu do kontynentu, wówczas ta moc sprawcza jest jeszcze bardziej wyrazista. Praca kartografów jest jednak nierozerwalnie związana z zasadą determinizmu politycznego, którą można rozszerzyć także na cykl istnienia lądu, który nakłada się na cykl istnienia państwa wirtualnego.

Widać więc, że narodziny państwa mogą wiązać się z uformowaniem lądu, a upadek państwa może zaś przynieść w efekcie i zniknięcie lądu. Są to stwierdzenia bardzo istotne dla badań nad kontynentami Mikroświata. Zachodzi tutaj bowiem związek przyczynowo-skutkowy następującej natury: powstało państwo – powstaje ląd, powstał zbiór państw – powstaje kontynent. W zależności więc od podejścia do państw wirtualnych, w ślad za tym podchodzi się do kontynentów. Zasadniczo prym wiodą tutaj dwie szkoły: Pel Nandera oraz O’Rhady.

Kontynenty Mikroświata

Szkołę Pel Nandera cechuje liberalizm, mnogość, turbulentność oraz znaczna rozciągłość przestrzenna Mikroświata. Na mapach świata tej szkoły pojawiają się możliwie wszystkie lądy, o jakich szkoła zdobyła informacje. Politykę tę można streścić do stwierdzenia, że jeśli jakikolwiek nowy twór polityczny pojawi się w sferze polskich Mikronacji ma on duże szanse łatwo i szybko znaleźć się na mapie świata.

Z kolei szkoła O’Rhady podchodzi do tej problematyki bardziej rygorystycznie i wybiórczo w stosunku do tworów politycznych. Dzieje się to jednak na podstawie pewnego schematu, w którym wykorzystuje się wzmiankowany cykl życia państwa wirtualnego (a w efekcie także cykl istnienia lądu). Na mapy świata według tej szkoły nanosi się te organizmy polityczne, które pomyślnie przeszły fazę narodzin i wczesnego rozwoju, przy czym granica czasowa jest tutaj umowna. Niemniej jednak dzięki temu mapy szkoły O’Rhady są bardziej stałe, mniejsze i uporządkowane.

Obie polityki mają bezpośrednie następstwa w postaci podziału świata, liczby i składu kontynentów. Szkoła Pel Nandera wyróżnia obecnie aż dziewięć, którymi są: Morenika, Neocont, Neuropa, Nordata, Orientyka, Polarktyka, Sambanafryka, Sarmatazja i Wirtuazja. Ponadto każda z nazw kontynentów według Pel Nandera ma także swój zamiennik „kierunkowy”, który określa się względem środka mapy świata. Mamy więc:

dwa kontynenty zachodnie, z których jeden jest centralny,
dwa kontynenty centralne, z których jeden jest północny,
trzy kontynenty wschodnie, wśród których jest i północny i południowy,
dwa kontynenty północne, jeden zachodni i jeden wschodni.

Wartym odnotowania jest także fakt, że kontynenty te posiadają swoje granice na dnach mórz i oceanów, co nasuwa pytanie dlaczego w skład kontynentu wchodzą państwa wirtualne, a już ich granice nie wyznaczają granice państw, ale niezweryfikowane (zapewne więc także umowne i bez jednoznacznego umotywowania takiego wyboru) granice podmorskie.

W przypadku szkoły O’Rhady można mówić w najlepszym wypadku o pięciu kontynentach: Estella, Morenika, Orientyka, Sambanafryka i Wirtuazja. Estella, zwana także Vaarlandem jest Neuropą w nazewnictwie stosowanym przez szkołę Pel Nandera. Z kolei Sarmatazja i Wirtuazja stanowią jedność, jak było od zawsze, i są Wirtuazją. W ogóle w spisie nie pojawiają się kontynenty peryferyjne – nie ma ich też na mapie. Co ważne, mapa O’Rhady w ogóle nie podaje nazw kontynentów, więc do końca nie można być pewnym tak ich liczby, jak i składu.

Nowe podejście do kontynentów na przykładzie Moreniki

Unikatowość kontynentu Morenika

Morenika jest jednym z trzech (obok Nordaty i Wizrtuazji) największych kontynentów, co do którego istnienia nie pojawiają się żadne wątpliwości. Nie ma ich także co do samej nazwy, chociaż posiada ona wiele synonimów, jak: Kontynent Zachodni, Mikrooceania, Oceanika, Ziemiomorze. Trzy ostatnie słowa doskonale oddają specyfikę tej części Mikroświata. Kontynent ten nie posiada bowiem jednej ogromnej bryły lądowej wokół której rozsiane byłyby mniejsze wyspy. W przypadku Moreniki musimy bowiem mówić o co najmniej kilku archipelagach, z znaczną liczbą różnych rozmiarów wysp, z których żadna nie jest dostatecznie duża, aby spełniać kryteria uznania za kontynent. Niemniej jednak wszystkie wyspy Moreniki posiadają cechę zwartości, gdyż leżą dostatecznie blisko siebie, by stanowić kontynent, a jednocześnie stosunkowo daleko od innych kontynentów, aby nie zostać do nich zaliczone. Wątpliwości co do uznania określonego lądu za część Moreniki, które pojawiły się w trakcie badań, zostaną omówione w dalszej części artykułu. Właśnie rozkładem mas lądowych pozostałe kontynenty Mikroświata (niezależnie od tego przez jaką szkołę wyszczególnione) różnią się od Moreniki.

Badania nad fizyką Moreniki

Jak zostało wyżej zasygnalizowane cechy fizyczne lądów są jednym z podstawowych kryteriów wyodrębniania kontynentów. By wykazać, że Morenika nim jest przeprowadzono analizę układu, składu i linii brzegowej wysp, zgrupowano je w archipelagi oraz wskazano na łańcuchy górskie, które naturalnie podkreślają związek poszczególnych lądów ze sobą.

Morenika składa się z 195 wysp, które podzielono na pięć archipelagów: Dreamlandzki (104 wyspy), Azteco-Solardyjski (20 wysp), Nowofurlandzki (22 wyspy), Zachodniomorenikański (29 wysp) oraz Natański (20 wysp). Formowanie się wysp kontynentu postępowało w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. W 2000 roku powstał Archipelag Dreamlandzki, chociaż przez ponad dekadę znano i opisano tylko jego 12 największych wysp. Stopniowo powstały kolejne: Natański i Aztecki oraz odosobniona wyspa Melena. W 2005 roku została spięta z Archipelagiem Aztec dzięki wyspom solardyjskim, dzięki czemu potwierdziła się jej przynależność do Moreniki. Mniej więcej również w tym okresie powstawać zaczął Archipelag Zachodniomorenikański, który przez pierwsze kilka lat połączony był wyspami Jajeczka z Archipelagiem Dreamlandzkim. Wyspy Jajeczka w większości zostały pochłonięte przez morze, które od tamtej pory zwie się Morzem Pojajeczkowym. W ciągu ostatnich kilku lat powstał ostatecznie Archipelag Nowofurlandzki, a do Archipelagu Azteco-Solardyjskiego dołączyła wyspa Neverweld (rys. 1).

Wyspy zgrupowano w takie archipelagi z uwagi na wyraźnie widoczne ich skupiska, o względnie zgodnej i pasującej linii brzegowej, w których to grupach występuje co najmniej jedna większa wyspa.

Takie ich zgrupowanie potwierdzają obserwacje głównych łańcuchów górskich występujących na kontynencie, gdzie wyróżniają się trzy najważniejsze. Najdłuższym jest tzw. „Klucz Moreniki” – ciąg łańcuchów górskich biegnących od Redanii po okręgu przez największe wyspy Archipelagu Dreamlandzkiego, przez Webland sięgający Solardii i południowych krańców kontynentu na wyspie Neverweld. Drugi łańcuch znajduje się w całości na obszarze Elderlandu, natomiast trzeci można wykreślić od Nowalu po Erbokę. W centrum kontynentu widzimy z kolei mniejsze skupisko lądów o wyraźnie niższej rzeźbie terenu (dominują tutaj małe nizinne wyspy) – właśnie w tym regionie zatonęło Jajeczko.

Badania nad geotektoniką Moreniki

Tektonika Moreniki już na pierwszy rzut oka może być bardzo ciekawa, gdyż cechy fizyczne powierzchni ziemi z reguły ściśle wiążą się z cechami tektoniki płyt litosfery. Mimo to ta nie była dotąd badana. Sporadyczne wzmianki o trzęsieniach ziemi w historii przedinternetowej tej części świata, pojawiające się tu i ówdzie w kulturze niektórych krajów, mają z nią ścisły związek (ponieważ obszarami sejsmicznymi zawsze są granice płyt tektonicznych), jednak poza sferę podań wiele nie wychodzą. Płyty tektoniczne pojawiły się na jednej furlandzkiej mapie, gdzie oznaczono strefę ryftu między Płytą Dreamlandzką i Aztec. Nic jednak więcej nie wiadomo. Powód leży rzecz jasna w poziomie rozwoju mikronacyjnej geografii. Oprócz badań geologicznych, tektonicznych niezbędne okazałyby się pomiary hydrograficzne licznych na kontynencie akwenów morskich – modelując rzeźbę dna morskiego udałoby się sprawdzić strefy odnowy skorupy ziemskiej oraz jej niszczenia, a tym samym zbadać granice płyt tektonicznych. Z kolei na lądach granice płyt raczej występować nie będą – wyjątek stanowią oczywiście wysokie góry (Tanequetil, Solardia, Erboka), gdzie pojawiać się mogą strefy uskoków jak i subdukcji. Zagadnienie wymaga niewątpliwie przeprowadzenia szczegółowych badań, jednak w świetle już dostępnej wiedzy podejrzewa się istnienie kilku płyt (rys. 2).

Mapa płyt tektonicznych pokazuje, dlaczego Chattycja nie została uznana częścią Moreniki – linia brzegowa oraz wypiętrzenie, zwłaszcza w Solardii, wskazuje, że jest tutaj granica płyt i strefa subdukcji. Pozostałe sąsiednie wobec Moreniki obszary lądowe są albo zbyt oddalone, by były w tej materii sporne, bądź też należą do zwartych obszarów stanowiących Wirtuazję.

Państwa kontynentu Morenika

Podział polityczny Moreniki obejmuje około 95% wszystkich jej obszarów. Pozostały odsetek stanowią obszary nieobjęte niczyją suwerennością, którymi są wyspy Aztec w centrum kontynentu, opuszczone przez ludność po upadku państwa o tej samej nazwie – w większości nizinne i porośnięte lasami. Do jednej z tych wysp, która jest wysunięta najdalej na wschód zgłasza roszczenia Solardia.

Przechodząc zaś do zagadnienia państwowości liczba państw kontynentu jest różna w zależności od sposobu definiowania państwa i jego suwerenności. Przyjmując bowiem kryterium bardzo liberalne w tej mierze na kontynencie swoje terytoria posiada 12 państw wirtualnych. W grupie tej znajdują się: Aralia (hiw.), Baridas (sar.), Chattycja (alr.), Dreamland, Elderland, Erboka, Gaudium, Mikrosławia, Natania (maw.), Okoczia, Solardia i Wandystan (sar.). Przyjmując z kolei kryterium, w którym uznajemy wyłącznie państwa suwerenne, na Morenice ulokowane są: Al Rajn (przez terytorium Chattycji, ściśle zaś Neverweldu Wschodniego), Austro-Węgry (przez terytorium Natanii), Dreamland, Elderland, Erboka, Gaudium, Hirshbergia i Weerland (przez terytorium Aralii), Mikrosławia, Okoczia, Sarmacja (przez terytoria Baridasu, ściśle Meleny, oraz Wandystanu, ściśle Anhaltu) i Solardia. Dreamland, Elderland i Erboka są członkami, natomiast Solardia jest krajem stowarzyszonym Mikronacyjnego Forum Kartograficznego. Na kontynencie znajdują się także obszary nieobjęte niczyją suwerennością – są to wyspy Aztec, do jednej z których zgłasza roszczenia Solardia (rys. 3).

Zakończenie

Morenika jest kontynentem specyficznym, innym niż pozostałe. Zajmując niemal 200 wysp zamieszkiwanych przez około 15% ludności świata (szacunki na podstawie ostatniego raportu demograficznego) w 12 państwach jest regionem drugiego planu. Mimo to jest również przykładem dobrych praktyk i współpracy, jaką podejmują ze sobą państwa kontynentu na wzór historycznych rozwiązań. Jest także, a może przede wszystkim przykładem wzorcowego podejścia do naukowej kartografii, gdzie podjęte badania przyczyniły się do zdefiniowania kontynentu przez pryzmat lądów a nie państw. Ponadto Morenika w postaci zaprezentowanej w artykule powinna stać się na stałe obowiązującym i ciągle rozwijanym opisem. Praktykę tę powinny zaszczepiać także inne obszary Mikroświata, wprowadzając porządek przestrzenny, jednolitość i przejrzystość prezentowanych map. Zyska dzięki temu cały Mikroświat.